A conciencia revolucionaria é a ideoloxía revolucionaria, o corpo de ideas que expresa o seu superior autoconciencia como clase e que expón o seu programa de obxectivos a cumprir. A ideoloxía do proletariado é o Comunismo, entendido este como a síntese da experiencia da súa loita de clase cos progresos máis avanzados do saber universal.
O Comunismo como ideoloxía revolucionaria foi fundado por Marx e Engels e desenvolvido por Lenin e a posterior experiencia de construción do Socialismo. Todo este bagaxe teórico debe ser levado á clase proletaria para que o seu movemento ou a súa loita de clase transfórmese nun movemento ou nunha loita revolucionaria. O proletariado é a clase de vangarda da sociedade moderna porque a historia encomendoulle unha misión emancipadora que ata agora ninguén estaba en condicións de realizar. O proletariado necesita, pois, unha ideoloxía de vangarda, e esta ideoloxía é a que lle dá o Marxismo-Leninismo, porque é a única teoría capaz de revelar ao proletariado tanto o papel que debe cumprir e asumir como os seus fundamentos científicos. O Marxismo-Leninismo ou o Socialismo Científico é, xa que logo, a ideoloxía do proletariado, o Comunismo, e non algunha desas teorías pequenoburguesas radicais que compiten con el (por exemplo, o chamado ?comunismo libertario? ou o comunismo de espécimes políticos como Anguita) para desviar ao proletariado do seu verdadeiro horizonte revolucionario. Porque a verdadeira teoría revolucionaria só pode referirse a unha clase, á única clase verdadeiramente revolucionaria. Quen empezoñan o comunismo con falsas ilusións, quen eluden o coñecemento do desenvolvemento social e o deber de utilizar as súas leis para empuxar o seu progreso e substitúeno con falsas utopías, quen negan o papel protagonista do proletariado nese progreso substituíndoo con vagas receitas espontaneístas ou reformistas, son os primeiros inimigos do Comunismo porque disolven e eliminan o que é esencial nel: o seu carácter de clase.
O Comunismo como conciencia da clase proletaria é elaborado fóra da clase, fóra do seu movemento. A ideoloxía de vangarda do proletariado debe ser asimilada polo sector de vangarda do proletariado e logo debe ser levada ao resto das masas obreiras. Só así, só cando a conciencia revolucionaria sexa levada ao movemento proletario, este poderá transformarse en movemento revolucionario.
O PC é, entón, a unidade da vangarda proletaria co movemento obreiro de masas, cando este movemento alcanza un novo estado de conciencia, o da ideoloxía revolucionaria, o do Comunismo. Pero a conciencia comunista non a adquire o proletariado co seu movemento espontáneo, con ese tipo de movemento que lle converteu en clase, que lle axudou a tomar conciencia dos seus intereses económicos particulares. Ese novo estado de conciencia só lle pode chegar desde fóra da loita espontánea que desenvolve como clase. Esa nova conciencia só pode aportarlla a súa vangarda, aquel sector da clase que foi capaz de asimilar a concepción do mundo máis avanzada, a concepción do mundo capaz de englobar todos os logros do pensamento e do saber humano. Co seu movemento espontáneo, a clase obreira non pode superar o marco da ideoloxía burguesa, o salto cualitativo cara á ideoloxía comunista só pode dalo a través da súa vangarda.
Pero, para iso, o primeiro paso que debe dar a vangarda é o de converterse en parte da Clase. Polas características intelectuais da teoría comunista, que se basea en profundos coñecementos científicos, o obreiro medio, debido ao seu desvantaxosa situación material na sociedade capitalista, atópase practicamente imposibilitado para adquirir, por si mesmo, eses coñecementos ou, sequera, a posibilidade de comprender profundamente a visión xeral da ideoloxía comunista. Esta peculiaridade explica que, en moitos casos, quen se atopan en condicións de adquirir eses coñecementos e de comprender o Comunismo sexan membros doutras clases. Un dos grandes logros da loita da clase obreira foi o de obrigar á burguesía a xeneralizar o ensino dos fillos do proletariado, chegando a un nivel de formación bastante importante (ensino medio), cousa que permitía aos futuros proletarios adquirir coñecementos máis amplos e xerais e, en consecuencia, a estar máis en disposición de comprender o Comunismo. Na actualidade, con todo, a burguesía, probablemente debido ás condicións de repregue do movemento obreiro sinaladas máis arriba, está conseguindo recuperar terreo neste campo, a través da reforma da lexislación educativa no sentido de que o ensino sexa cada vez máis técnica, especializada e parcial, subtraendo dos programas as visións integradoras da realidade, sobre todo o marxismo.
En calquera caso, o coñecemento da ideoloxía comunista require unha actividade intelectual máis ou menos permanente, se sexa ou non de orixe obreira, o cal, nunha sociedade clasista cunha profunda división do traballo, fai inevitable que se suscite a cuestión da contradición entre traballo manual e intelectual. Tendo en conta que este último é practicamente monopolio da clase dominante, da burguesía, esa contradición suscítase, obxectivamente, como contradición entre dúas clases.
Por esta razón, o intelectual revolucionario, sexa obreiro ou non, para converterse en vangarda da clase debe formar parte dela. Non basta con proclamarse revolucionario, solidarizarse cos explotados e os oprimidos e presentarlles un programa de emancipación; non é suficiente con querer emancipar á clase proletaria. A historia deu moitos exemplos, todos fracasados, deste método de liberación da clase. O socialismo utópico é o máis destacado de todos eles. A diferenza definitiva entre o socialismo utópico e o científico, o marxismo, é que este soubo comprender que a emancipación da clase non pode chegarlle desde fóra, senón que ten que ser unha obra de autoemancipación do proletariado mesmo. E isto só é posible si quen aportan á clase traballadora a ideoloxía que lle abra as perspectivas da súa liberación son membros da propia clase, independentemente da súa orixe social. Só así poderán ser vangarda proletaria -e, xa que logo, parte desta clase-, só así poderán actuar como verdadeiros revolucionarios e non como benintencionados reformadores.
A vangarda convértese en parte da clase cando se dirixe cara a ela e fúndese con ela en PC.
Deste xeito, sálvanse as contradicións antagónicas de natureza clasista entre a vangarda e a clase, primeiro, e dentro do Partido despois. As diferenciacións e divisións do traballo no interior do Partido debidas ben á necesaria centralización da dirección política, ben á especialización no traballo, adoptan, así, un carácter exclusivamente funcional, en absoluto xerárquico ou social.
En definitiva, os primeiros retos aos que deben enfrontarse os elementos politicamente máis avanzados da sociedade moderna, os seus elementos revolucionarios, son os de estudar, formular e asimilar a teoría de vangarda en todos os seus desenvolvementos, conseguir que esta entre a formar parte do movemento da clase proletaria. Estes retos resúmense nunha soa tarefa: a constitución do PC.